Trong môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh, việc hiểu rõ thị phần là gì giúp doanh nghiệp định vị chính xác vị trí của mình trên thị trường và đưa ra chiến lược phát triển phù hợp. Từ việc phân tích thị phần, doanh nghiệp có thể nhận diện cơ hội, phát hiện rủi ro và hoạch định kế hoạch chiếm lĩnh thị trường hiệu quả hơn. Vậy cụ thể, thị phần là gì, cách tính ra sao và có ý nghĩa như thế nào trong chiến lược kinh doanh?
1. Thị phần là gì?
Thị phần (Market Share) là tỷ lệ phần trăm doanh thu hoặc sản lượng bán hàng của một doanh nghiệp so với tổng doanh thu hoặc sản lượng bán hàng của toàn bộ ngành hàng trong một thời gian nhất định.
✅ Ví dụ đơn giản:
Nếu thị trường nước giải khát tại Việt Nam có doanh thu 100.000 tỷ đồng/năm và Công ty A chiếm 20.000 tỷ đồng, thì thị phần của Công ty A là 20%.
2. Các loại thị phần phổ biến
2.1. Thị phần tuyệt đối (Absolute Market Share)
Là tỷ lệ doanh thu hoặc sản lượng của doanh nghiệp so với toàn thị trường.
Công thức:
Thị phần tuyệt đối (%) = (Doanh thu của doanh nghiệp / Tổng doanh thu toàn thị trường) × 100
2.2. Thị phần tương đối (Relative Market Share)
Là tỷ lệ so sánh thị phần của doanh nghiệp với đối thủ cạnh tranh lớn nhất trong ngành.
Công thức:
Thị phần tương đối (%) = (Thị phần của doanh nghiệp / Thị phần của đối thủ lớn nhất) × 100
3. Cách tính thị phần chuẩn xác
🔸 Bước 1: Xác định tổng doanh thu ngành
Có thể dựa vào số liệu từ các tổ chức nghiên cứu thị trường (Nielsen, Statista, Euromonitor…), hiệp hội ngành hoặc báo cáo tài chính ngành hàng.
🔸 Bước 2: Xác định doanh thu hoặc sản lượng của doanh nghiệp
Thông qua báo cáo tài chính nội bộ, hệ thống CRM hoặc báo cáo bán hàng.
🔸 Bước 3: Áp dụng công thức tính thị phần
Ví dụ:
-
Tổng doanh thu thị trường mỹ phẩm: 500 tỷ đồng
-
Doanh nghiệp bạn đạt doanh thu: 75 tỷ đồng
-
⇒ Thị phần = (75 / 500) × 100 = 15%
4. Tại sao doanh nghiệp cần quan tâm đến thị phần?
4.1. Xác định vị thế cạnh tranh
Biết được doanh nghiệp đang đứng ở đâu trên thị trường, đang dẫn đầu hay tụt lại phía sau so với đối thủ.
4.2. Đo lường hiệu quả chiến lược
Sự tăng/giảm thị phần phản ánh trực tiếp hiệu quả của các chiến dịch marketing, bán hàng và đầu tư sản phẩm.
4.3. Thu hút nhà đầu tư và đối tác
Doanh nghiệp có thị phần lớn thường được đánh giá là ổn định, có năng lực cạnh tranh cao, giúp thu hút đầu tư dễ dàng hơn.
4.4. Ra quyết định mở rộng hoặc điều chỉnh thị trường
Biết rõ thị phần giúp doanh nghiệp chọn thị trường ngách hoặc ngành tiềm năng để mở rộng.
5. Những yếu tố ảnh hưởng đến thị phần
| Yếu tố | Tác động đến thị phần |
|---|---|
| Giá cả sản phẩm | Giá thấp hơn có thể tăng thị phần nếu vẫn đảm bảo chất lượng |
| Chất lượng sản phẩm | Sản phẩm chất lượng cao giúp giữ chân và mở rộng khách hàng |
| Chiến lược marketing | Quảng cáo, khuyến mãi, PR ảnh hưởng lớn đến nhận diện thương hiệu |
| Kênh phân phối | Đa dạng kênh giúp sản phẩm tiếp cận nhiều khách hàng hơn |
| Đổi mới sáng tạo | Cải tiến sản phẩm/dịch vụ tạo lợi thế cạnh tranh |
6. Cách tăng thị phần hiệu quả
🔹 1. Tối ưu sản phẩm – dịch vụ
Nâng cao chất lượng, cải tiến bao bì, mở rộng danh mục sản phẩm để đáp ứng nhiều phân khúc.
🔹 2. Đầu tư marketing mạnh mẽ
Chiến dịch truyền thông sáng tạo, gắn kết khách hàng, xây dựng hình ảnh thương hiệu nổi bật.
🔹 3. Phát triển kênh phân phối
Mở rộng điểm bán, kết hợp kênh online – offline – đa kênh để tăng tiếp cận.
🔹 4. Tăng trải nghiệm khách hàng
Chăm sóc hậu mãi, phản hồi nhanh chóng, dịch vụ khách hàng vượt mong đợi sẽ tạo lòng trung thành thương hiệu.
🔹 5. Hợp tác chiến lược
Kết hợp với các thương hiệu lớn, hoặc đối tác phân phối mạnh giúp mở rộng quy mô nhanh chóng.
7. Ví dụ thực tế: Thị phần của các thương hiệu lớn
✅ Coca-Cola vs Pepsi
Tại Mỹ, Coca-Cola chiếm khoảng 43% thị phần nước giải khát có gas, còn Pepsi khoảng 24%, cho thấy Coca-Cola là người dẫn đầu.
✅ Vinamilk trong ngành sữa Việt Nam
Vinamilk liên tục duy trì trên 50% thị phần ngành sữa Việt Nam, nhờ chiến lược sản phẩm đa dạng, mạng lưới phân phối phủ rộng và thương hiệu uy tín.
8. Sai lầm thường gặp khi phân tích thị phần
| Sai lầm | Hậu quả |
|---|---|
| Chỉ nhìn thị phần mà bỏ qua lợi nhuận | Doanh nghiệp có thể mở rộng nhưng không bền vững |
| Sử dụng dữ liệu thiếu chính xác | Phân tích sai dẫn đến chiến lược sai |
| So sánh không cùng thời điểm | Thông tin lệch dẫn đến quyết định thiếu hiệu quả |
9. Phân biệt thị phần và thị trường mục tiêu
| Tiêu chí | Thị phần | Thị trường mục tiêu |
|---|---|---|
| Định nghĩa | Phần doanh thu mà doanh nghiệp chiếm được | Nhóm khách hàng doanh nghiệp hướng tới |
| Mục tiêu | Đo lường thành quả trên thị trường | Xác định ai sẽ mua sản phẩm |
| Cách dùng | Phân tích hiệu suất cạnh tranh | Lập kế hoạch marketing |
10. Kết luận
Hiểu đúng thị phần là gì và biết cách đo lường, phân tích thị phần là một kỹ năng không thể thiếu trong kinh doanh hiện đại. Nó không chỉ phản ánh sức mạnh cạnh tranh của doanh nghiệp mà còn giúp lãnh đạo đưa ra những quyết định chiến lược kịp thời và chính xác. Đừng chỉ nhìn vào doanh thu – hãy nhìn vào thị phần để hiểu bạn đang ở đâu và sẽ đi đâu trên bản đồ thị trường đầy khốc liệt hiện nay.
Nội dung được viết bởi Minh Đức Ads và Học viện MIB (mib.edu.vn)